خونریزی مجاری گوارشی
علت خونریزی مجاری گوارشی
خونریزی مجاری گوارشی نشانگر وجود یک مشکل است و یک بیماری نیست. معمولا در اثر عارضه های دیگر از قبیل هموروئید رخ می دهد؛ اختلالاتی که قابل علاج یا کنترل هستند.
علت خونریزی ممکن است زیاد مهم نباشد، اما لازم است که علت این علامت مشخص گردد. مجاری گوارشی شامل مری، معده، روده کوچک، کولون، رکتوم و مقعد است. خونریزی می تواند از یک یا چند نقطه از این نواحی رخ دهد از قبیل خونریزی از زخمی کوچک در یک نقطه از روده کوچک یا معده و یا خونریزی ناشی از مشکلات وسیع تر مثل التهاب روده بزرگ.
ممکن است شخص متوجه خونریزی گوارشی نشود و در آزمایشات روتین یا آزمایش مدفوع وجود خونریزی مشخص گردد که آن را خونریزی مخفی یا وجود خون مخفی (occult) در مدفوع می گویند.
علت خونریزی گوارشی چیست؟
علت خونریزی گوارشی متغیر بوده و به جایی بستگی دارد که از آن خونریزی شروع شده است. اگر خونریزی از مری باشد (لوله ای که دهان را به معده وصل می کند)، علل آن می تواند شامل موارد زیر باشد:
ازوفاژیت (Esophagitis) یا التهاب مری و ریفلاکس معده ای مروی (gastroesophageal reflux): اسید معده اگر به از معده به داخل مری برگشته یا ریفلاکس کند می تواند موجب تحریک و التهاب مری شود و می تواند عامل منجر به خونریزی باشد.
واریس (Varices): بزرگ شدن و تورم غیر طبیعی وریدها است که معمولا در بخش تحتانی مری یا بالای معده قرار دارند. این برجستگی های عروقی ممکن است ترک خورده و پاره شوند و خونریزی بکنند. سیروز کبد (Cirrhosis of the liver) شایعترین علت واریس مری (esophageal varices) است.
ترک مالوری – ویس (Mallory-Weiss tear): ترک مالوری ویس نوعی ترک در لایه پوششی مری است. معمولا در اثر استفراغ شدید رخ می دهد. همچنین ممکن است به هر علتی که موجب افزایش فشار داخل شکم شود، رخ دهند از قبیل سرفه شدید، سکسکه، زایمان.
خونریزی معده ممکن است در اثر موارد زیر رخ دهد:
گاستریت (Gastritis): گاستریت یا التهاب معده همان ملتهب شدن معده است. الکل و بعضی از داروهای مسکن موجب التهاب معده می شوند.
زخم ها (Ulcers): زخم های معده ممکن است در اثر پارگی عروق خونی بزرگ و متورم شده یا بخش های ساییده شده رخ دهد. صرفنظر از داروها، شایعترین علت این خونریزی عفونت ناشی از باکتری به نام هلیکوباکتر پیلوری (Helicobacter pylori) است. همچنین افرادی که دچار سوختگی، شوک، ضربه مغزی یا سرطان هستند و کسانی که تحت جراحی وسیع قرار می گیرند، ممکن است دچار زخم استرسی معده شوند.
زخم های روده معمولا در اثر زیاد شدن اسید معده و عفونت با هلیکوباکتر پیلوری رخ می دهند. عامل دیگر سرطان معده است.
خونریزی مجاری گوارشی تحتانی (کولون، رکتوم و مقعد) می تواند در اثر موارد زیر رخ دهد:
هموروئید (Hemorrhoids): هموروئید یا بواسیر یکی از شایعترین علل خونریزی مشهود از مجاری گوارشی تحتانی است، بخصوص اگر خون کاملا روشن و قرمز باشد. هموروئید بزرگ شدن وریدهای ناحیه مقعد است که پاره شده و خونریزی می کنند و آب توالت یا دستمال توالت را خونی و قرمز می کنند.
فیشر مقعد (Anal fissures): فیشر آنال یا شقاق مقعد شکاف و ترک لایه پوششی مقعد است که می تواند با خونریزی همراه باشد. این نوع عارضه اغلب دردناک است.
پولیپ روده بزرگ (Colon polyps): پولیت کولون رشد غیر طبیعی است که در دیواره کولون رخ می دهد. تعدادی از پولیپ های روده با گذر زمان بدخیم و سرطانی می شوند. سرطان کولورکتال (روده و مقعد) نیز موجب خونریزی از مقعد می شود.
عفونت های روده کوچک (Intestinal infections): التهاب و عفونت و اسهال خونی می تواند حاصل عفونت روده کوچک باشد.
کولیت اولسراتیو (Ulcerative colitis): زخم کولون با التهاب و خونریزی وسیع سطحی از زخم های کوچک همراه است که می تواند دلیل ظاهر شدن خون بر روی مدفوع باشد.
بیماری کرون (Crohn's disease): بیماری کرون نوعی عارضه سیستم ایمنی (اتوایمون) است. این بیماری موجب التهاب شده و می تواند با خونریزی رکتال همراه باشد.
بیماری دیورتیکولی (Diverticular disease): بیماری دیورتیکولی حاصل تشکیل دیورتیکول (کیسه های کوچک) است که از دیواره کولون بصورت برجستگی بیرون می زند و می تواند عامل خونریزی باشد.
مشکلات عروق خونی: همانطور که سن بالا می رود، مسائلی مثل تشکیل لخته یا سفت شدن دیواره عروق خونی روده بزرگ رخ می دهد که می تواند عامل منجر به خونری باشد. این بخش نرمالی از سالمندی نیست، بلکه بیشتر در انتهای زندگی و در اثر تغییرات دیواره عروق رخ می دهد.
کولیت ایسکمیک (Ischemic colitis): کولیت ایسکمیک یا التهاب ناشی از کمبود اکسیژن کولون در اثر نرسیدن اکسیژن کافی به سلول هایی رخ می دهد که دیواره داخلی روده را می پوشانند. اسهال خونی همراه با درد شکم معمولا رخ می دهد اگر که خون کافی به روده ها نرسد، که نتیجه اش ایسکمی یا ناکافی بودن اکسیژن و آسیب سلولی لایه پوششی روده است.
علائم خونریزی گوارشی چیست؟
علائم خونریزی گوارشی عبارتند از:
- وجود خون روشن قرمز بر روی مدفوع
- مخلوط بودن خون تیره با مدفوع
- مدفوع سیاه یا قیری شکل
- خون قرمز روشن در داخل استفراغ
- ظاهر قهوه داشتن محتوای استفراغ
سایر نشانه های خونریزی گوارشی عبارتند از:
- خستگی
- ضعف
- رنگ پریدگی
- کم خونی – کمبود هموگلوبین سرشار از آهن
موضع خونریزی روی چیزی که بیمار مشاهده می کند، تاثیر دارد.
اگر خونریزی از رکتوم یا کولون تحتانی باشد، خون قرمز روشن بر روی مدفوع یا مخلوط با مدفوع مشاهده می شود. اگر خونریزی از قسمت های بالایی روده بزرگ باشد، ممکن است به صورت رگه های خون تیره در مدفوع مخلوط باشد.
زمانی که خونریزی گوارشی از مری، معده یا دوازدهه است، مدفوع معمولا به رنگ سیاه و قیری شکل و فوق العاده بد بو است. استفراغ ممکن است حاوی خون قرمز روشن بوده یا ظاهری به شکل قهوه داشته باشد، بخصوص اگر خونریزی از مری، معده یا دوازدهه باشد.
اگر خونریزی مخفی باشد، ممکن است تغییر رنگی در مدفوع رخ نداده، بیمار متوجه خونریزی خود نشود.